Pogadajmy o dialogach: Ivy Compton -Burnett "Służący, Służąca"

 

- Do szesnastego roku życia uczyliśmy się z książek -powiedziała Miriam tonem wyjaśnienia.

- I co? Byłaś obiecującą adeptką? -spytał  Bullivant.

-Jeśli tak, to na obietnicach stanęło- stwierdziła kucharka.

Ivy Compton Burnett „Służący, Służąca”, Str 36, 37

  

Dopiero przy tej książce zdałam sobie sprawę, jak często brakuje mi błyskotliwych dialogów! I w życiu, i w literaturze.

Polska proza współczesna dialogami nie stoi, mówiąc oględnie. Mam wręcz wrażenie, że by nadać książce odpowiedniej wagi, nasi autorzy unikają wprowadzania w tekst rozmów czy pogaduszek. Ma być poważnie, a dialog najwidoczniej literaturze powagi ujmuje.  Że jego brak często dodaje nudy i jednostajności, tego się nie zauważa.

Ivy Compton-Burnett, na szczęście, tworzyła dawno i nie w Polsce. Obce jej wiec były te zasady pisania tekstów mających potencjał na literackie laury.

Jej „Służący, służąca” skrzy się od błyskotliwych i dowcipnych rozmów. Mistrzem riposty jest tu niemal każda osoba. Od Pana domu poczynając, na ośmioletnich dzieciach i gamoniowatych służących kończąc.

Autorka jednak była doświadczoną pisarką i zdawała sobie sprawę, że same pogaduszki nie wystarczą do stworzenia zajmującej książki. Dodała więc kilka intryg, zakazany romans i ciut sensacji. Nie obyło się też bez charakterystycznego dla Ivy bohatera, jakim jest zadufany w sobie, skąpy i wredny Pan Domu.

To wszystko stworzyło niesłychanie apetyczną prozę. Książka Ivy jest wręcz nieodkładalna, na pozór błahe rozmówki, prowadzone w kuchni czy w pokoju dziecinnym zamożnego domostwa, czyta się z zapartym tchem i błyskiem rozbawienia w oku.

A gdy to czytanie się skończy (zbyt szybko!) człowiek aż mruczy z zadowolenia. W głowie wciąż brzęczą mu zgrabne frazy i słowne przekomarzanki.

I po jakimś czasie przychodzi refleksja, że Compton- Burnett napisała nie tylko ironiczną powieść o angielskiej prowincji końca dziewiętnastego wieku. Jej książka to też i przypowiastka o tym, jak w ludzkim życiu potrafi namieszać słowo pisane.  Nawet gdy stanowi trzy linijki tekstu na kopercie, dwie strony listu, lub ogłoszenie zamieszczone na byle jakiej kartce…