Pogadajmy o dialogach: Ivy Compton -Burnett "Służący, Służąca"

 





- Do szesnastego roku życia uczyliśmy się z książek -powiedziała Miriam tonem wyjaśnienia.

- I co? Byłaś obiecującą adeptką? -spytał  Bullivant.

-Jeśli tak, to na obietnicach stanęło- stwierdziła kucharka.

Ivy Compton Burnett „Służący, Służąca”, Str 36, 37

  

Dopiero przy tej książce zdałam sobie sprawę, jak często brakuje mi błyskotliwych dialogów! I w życiu, i w literaturze.

Polska proza współczesna dialogami nie stoi, mówiąc oględnie. Mam wręcz wrażenie, że by nadać książce odpowiedniej wagi, nasi autorzy unikają wprowadzania w tekst rozmów czy pogaduszek. Ma być poważnie, a dialog najwidoczniej literaturze powagi ujmuje.  Że jego brak często dodaje nudy i jednostajności, tego się nie zauważa.

Ivy Compton-Burnett, na szczęście, tworzyła dawno i nie w Polsce. Obce jej wiec były te zasady pisania tekstów mających potencjał na literackie laury.

Jej „Służący, służąca” skrzy się od błyskotliwych i dowcipnych rozmów. Mistrzem riposty jest tu niemal każda osoba. Od Pana domu poczynając, na ośmioletnich dzieciach i gamoniowatych służących kończąc.

Autorka jednak była doświadczoną pisarką i zdawała sobie sprawę, że same pogaduszki nie wystarczą do stworzenia zajmującej książki. Dodała więc kilka intryg, zakazany romans i ciut sensacji. Nie obyło się też bez charakterystycznego dla Ivy bohatera, jakim jest zadufany w sobie, skąpy i wredny Pan Domu.

To wszystko stworzyło niesłychanie apetyczną prozę. Książka Ivy jest wręcz nieodkładalna, na pozór błahe rozmówki, prowadzone w kuchni czy w pokoju dziecinnym zamożnego domostwa, czyta się z zapartym tchem i błyskiem rozbawienia w oku.

A gdy to czytanie się skończy (zbyt szybko!) człowiek aż mruczy z zadowolenia. W głowie wciąż brzęczą mu zgrabne frazy i słowne przekomarzanki.

I po jakimś czasie przychodzi refleksja, że Compton- Burnett napisała nie tylko ironiczną powieść o angielskiej prowincji końca dziewiętnastego wieku. Jej książka to też i przypowiastka o tym, jak w ludzkim życiu potrafi namieszać słowo pisane.  Nawet gdy stanowi trzy linijki tekstu na kopercie, dwie strony listu, lub ogłoszenie zamieszczone na byle jakiej kartce…

Komentarze

  1. czytanki anki11 kwietnia 2023 03:04

    Lekturę zaczęłam od wysłuchania kilku fragmentów w wykonaniu Orzechowskiego (można jeszcze odsłuchać na stronie PR2) i przyznam, że świetnie oddał zmanierowanie niektórych postaci. Natomiast gra słów, obecna w powieści niemal na każdej stronie, raczej kazała mi odkładać książkę na jakiś czas niż gnać do przodu.;)

    OdpowiedzUsuń
  2. buksy11 kwietnia 2023 09:42

    A tak, słuchałam tego w dwójce o 11!
    Fakt, w trakcie czytania trzeba mieć wzmożoną uważność, żeby nie uronić niczego z tych wszystkich słownych gierek. Ale w pewnym momencie sama akcja rusza do przodu, człowiek przyzwyczaja sie do stylu pisarki i czytanie idzie szybciej.

    OdpowiedzUsuń

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Wszyscy jesteśmy Lokajami: Robert Walser „Jakob von Gunten, Dziennik”

Obraz
  „Tak, będę służył , i zawsze będę brał na siebie obowiązki , których spełnianie bynajmniej nie błyszczy jak gwiazda, i będę jak ostatni głupiec uśmiechał się rozanielony, jeśli ktoś mi półgębkiem podziękuje.” Robert Walser „Jakob von Gunten, Dziennik” str 117 Do końca grudnia jeszcze trochę, ale już dziś mogę ogłosić, że moim odkryciem roku 2023 jest Robert Walser!  Każda jego książka zachwyca mnie konstrukcją zdań, celnością spostrzeżeń i aktualnością przesłania. Lektura Dziennika Jakoba potwierdziła moje przekonanie, że teksty Walsera mają powyższe  atrybuty bez względu na to, czego dotyczą. Czy pracy, jak w „Człowieku do wszystkiego” , czy edukacji, a właściwie systemu szkolnictwa, jak we wspomnianym Dzienniku.   Szkoła opisana przez Walsera   to Instytut Benjamenta, placówka przygotowująca chłopców do zawodu lokaja. Jej uczniowie nie są zbyt pojętni, ale to nie błyskotliwości się od nich wymaga, a spolegliwości. Wiedza jest im przekazywana w sposób nie...
Czytaj więcej

Nie chwalę, bo się nie da: Największe rozczarowania czytelnicze 2024 roku

Obraz
  Mogłabyś zrobić użytek z kilku rozdarć w kimonie swojej duszy „Króliczek”, Mona Awad, Str 99 Stosy książek wartych wspominania w podsumowaniach zeszłego roku pojawiły się już wszędzie, tylko nie u mnie. Siedzę, oglądam, ziewam i usypuję, póki co w myślach,  własny stos książek czytanych w 2024 roku.. By zacząć opowiadać o tym, czego nie warto było czytać, a zwłaszcza kupować. Tak jest, z właściwą sobie i od wielu lat praktykowaną przekorą, zaczynam podsumowanie od książek najgorszych, które najmocniej mnie zawiodły. W kategorii tych ostatnich prym wiedzie Noblista, czyli Coetzee ze swoim "Polakiem". Okładkowy blurb głosi, że książka jest o pianiście, więc spodziewałam się czegoś w rodzaju Przegranego Bernharda , napisanego z mniejszą nutą pesymizmu, za to z większą dozą literackiej finezji. Tymczasem dostałam  grubo  ciosane literackie próchno. "Polak" bowiem okazał się powieścią pisaną topornym i archaicznym językiem, z więcej niż drętwą frazą, wyrażającą myś...
Czytaj więcej

Nadawanie: Listy Miłosne. Virginia Woolf , Vita Sackville-West

Obraz
  Wkroczyła Pani Edwinowa Montagu, wytworna, cynobronowa z domieszką czerwieni, o kształtach zakorkowanej butelki. Zadrżała. Spojrzała na mnie z wyraźnym ubolewaniem. Ukryła uśmieszek. Spojrzał po raz drugi. Pomyślała: och, to koszmar!. Spodobałam się jej, choć mi współczuła. Usłyszała, jak flirtuję. Była zaintrygowana. W końcu uległa. Widzisz, kobiety nie potrafią się oprzeć takiemu rażącemu zaprzeczeniu kobiecości. „Listy Miłosne. Virginia Woolf , Vita Sackville-West”,   Str 185 Miałam trochę obaw przed tą książką, zapowiadaną jako „korespondencja   dwóch kobiet ukazująca dynamikę ich wyjątkowego związku”. Wystraszyło mnie to hasło, było jak zapowiedź wielostronicowych miłosnych treli, na dodatek retro i stylizowanych na dziewczyńskie uniesienia. No bałam się, że dostanę coś jak romans   Pollyanny i Ani Shirley, i to w formie epistolarnej. Ale tak się nie stało, bo to jednak szczere kobiety były, ta Virginii i Vita, inteligentne i mocno stąpające po ziemi. Oc...
Czytaj więcej